Wrocławskie krasnale to dziś symbol miasta, ale ich historia zaczęła się w latach 80. XX wieku jako znak oporu wobec władz PRL. Od pierwszych graffiti, przez pomnik „Papa Krasnal”, po setki miniaturowych rzeźb – tak wygląda droga krasnali do statusu jednej z największych atrakcji turystycznych Wrocławia.
Pomarańczowa Alternatywa i pierwsze krasnoludki (1982)
Korzenie krasnali sięgają działalności Pomarańczowej Alternatywy – opozycyjnego, happeningowego ruchu stworzonego przez Waldemara „Majora” Fydrycha. Członkowie malowali krasnoludki na murach, najczęściej na plamach farby, którymi władze PRL zamalowywały antysystemowe hasła.
Pierwsze krasnale-graffiti powstały w nocy z 30 na 31 sierpnia 1982 r. we Wrocławiu: jedno na transformatorze na osiedlu Sępolno, drugie na bloku na Biskupinie. Następnego dnia pojawiło się kolejne na budce telefonicznej.
Krasnale szybko stały się rozpoznawalnym znakiem oporu – jednocześnie dowcipnym i trudnym do zakazania.
Marsz Krasnoludków (1988)
1 czerwca 1988 r. ulicami Wrocławia przeszedł słynny Marsz Krasnoludków. W wydarzeniu uczestniczyło kilka tysięcy osób ubranych w pomarańczowe czapki i przebrania krasnali. Była to forma pokojowej demonstracji, w której humor i absurd zastąpiły tradycyjne hasła polityczne. Dziś marsz uznaje się za jedno z najbardziej symbolicznych wydarzeń schyłku PRL we Wrocławiu.
Pomnik „Papa Krasnal” (2001)
Po latach w przestrzeni miasta upamiętniono tradycję Pomarańczowej Alternatywy. 1 czerwca 2001 r. u zbiegu ulic Świdnickiej i Kazimierza Wielkiego odsłonięto pomnik „Papa Krasnal” autorstwa Olafa Brzeskiego.
Rzeźba przedstawia dużego krasnala stojącego na półkolistym cokole i przypomina, że właśnie w tym miejscu odbywały się happeningi w latach 80. To pierwszy „oficjalny” krasnal wrocławski.
Początek miniaturowych krasnali w mieście (2005)
Nowy rozdział w historii krasnali rozpoczął się w sierpniu 2005 r., gdy wrocławski rzeźbiarz Tomasz Moczek ustawił pierwsze miniaturowe figurki (wys. ok. 20–30 cm). Były to:
- Szermierz
- Rzeźnik
- Pracz Odrzański
- Syzyfki (2 figurki)
Te pięć rzeźb zapoczątkowało fenomen, który szybko rozrósł się na całe miasto.
Dynamiczny rozwój po 2005 r.
Od 2005 roku kolejne instytucje, firmy i osoby prywatne zaczęły fundować własne krasnale. Figurki pojawiały się przy restauracjach, muzeach, hotelach czy urzędach.
Wkrótce powstały mapy krasnali, trasy spacerowe i aplikacje mobilne, a szukanie figurek stało się atrakcją dla turystów i mieszkańców.
Więcej o aktualnym stanie i ciekawostkach przeczytasz w artykule Ile krasnali jest we Wrocławiu 2025?.
Najważniejsze fakty w chronologii
- 30/31 sierpnia 1982 – pierwsze krasnale-graffiti (Sępolno, Biskupin).
- 1 czerwca 1988 – Marsz Krasnoludków we Wrocławiu.
- 1 czerwca 2001 – odsłonięcie pomnika „Papa Krasnal” (Olaf Brzeski).
- sierpień 2005 – pierwsze miniaturowe krasnale autorstwa Tomasza Moczka: Szermierz, Rzeźnik, Pracz Odrzański, Syzyfki.
- po 2005 r. – systematyczny rozwój tradycji, setki figurek w przestrzeni Wrocławia.
